ក្រុមការងារយុវជនបក្សប្រជាជនកម្ពុជាក្រៅប្រទេស មានរចនាសម្ព័ន្ធរៀបចំចាត់តាំងមិនត្រឹមតែយុវជនខ្មែរ-អាមេរិកាំងប៉ុណ្ណោះទេ។ មនុស្សចំណាស់ៗហួសពីវ័យយុវជន ក៏ត្រូវបានគេចាត់តាំងដែរ។
ក្នុងភាគទី៦ លោក ហាស់ សាន ពិនិត្យមើលច្បាប់សហព័ន្ធសហរដ្ឋអាមេរិក ដែលចែងអំពីពលរដ្ឋអាមេរិកាំង និងសមាជិកភាពក្នុងបក្សកុម្មុយនីស្ត ឬបក្សក្តាប់អំណាចផ្ដាច់ការផ្តាច់មុខ។
ឧត្តមសេនីយ៍ឯក ហ៊ុន ម៉ាណែត មន្ត្រីរាជរដ្ឋាភិបាលនៃប្រទេសកម្ពុជា រួមទាំងមន្ត្រីការទូតក្រោមបញ្ជានាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ធ្លាប់ដើរជួបសហគមន៍ខ្មែរ-អាមេរិកាំង រួចគិតថាបើក្រុមបក្សប្រឆាំងអាចដើររើសសមាជិករៃអង្គាសលុយតាមសហគមន៍ខ្មែរបាន ហេតុអ្វីគេធ្វើដូចគ្នាដែរមិនបាន?
អ្នកទាំងនោះគិតថា នៅស្រុកសេរី ប្រជាធិបតេយ្យ គេអាចធ្វើបានដូចគេដូចឯងដោយសេរីមិនបាច់ខ្វល់ខ្វាយអំពីផលវិបាកអ្វីមួយឡើយ។ ការយល់ដឹងបែបនេះត្រូវម្យ៉ាង ត្រង់ចំណុចថា សកម្មភាពរបស់ពួកគេនៅក្នុងសហរដ្ឋអាមេរិកជារបៀបជួបជុំគ្នាទទួលទានអាហារតាមភោជនីយដ្ឋាន តាមផ្ទះ ជាដើមនោះ គេមិនបាច់សុំច្បាប់ពីអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានមុនដូចនៅស្រុកកុម្មុយនីស្តផ្ដាច់ការនោះទេ។ មួយវិញទៀត ពលរដ្ឋមានសិទ្ធិស្មើគ្នាក្នុងការជួបជុំ មិនថាបក្សកាន់អំណាច មិនថាបក្សជំទាស់ឡើយ។ បើក្រុមកាន់អំណាចអាចប្រមូលគ្នាប្រជុំបាន បក្សប្រឆាំងក៏អាចប្រជុំគ្នាបានដែរ។ ភាពខុសគ្នានៅត្រង់បក្សជំទាស់ជាជនស៊ីវិល អត់អំណាច អត់កាន់តំណែងក្នុងរដ្ឋាភិបាល អត់មានពាក់ស័ក្តិពេញស្មាទេ។
សាច់រឿងដែលវាចម្លែក ហើយវាអាចបំពានច្បាប់ណាមួយក្នុងសហរដ្ឋអាមេរិកនោះ គឺថាមន្ត្រីជាតំណាងរាជរដ្ឋាភិបាល គឺមន្ត្រីការទូតក្នុងស្ថានទូត ស្ថានបេសកកម្មទូតប្រចាំសហរដ្ឋអាមេរិក ចេញមុខរួមធ្វើសកម្មភាពជួយជ្រោមជ្រែងមន្ត្រីកំពុងកាន់តំណែងមានមុខនាទីក្នុងរដ្ឋាភិបាល ដើរបញ្ចុះបញ្ចូលរើសពលរដ្ឋចូលសញ្ជាតិអាមេរិកាំង ទាំងក្មេងទាំងចាស់ឲ្យចូលសមាជិកបក្សប្រជាជនកម្ពុជា តាមរយៈក្រុមការងារយុវជនបក្សប្រជាជនកម្ពុជានៅក្រៅប្រទេស ដែលដឹកនាំដោយមេទ័ពជនបរទេសជាខ្មែរក្នុងរដ្ឋាភិបាលបរទេសនៃរាជាណាចក្រកម្ពុជា គឺឧត្តមសេនីយ៍ ហ៊ុន ម៉ាណែត។
តើមានស្ថានទូតណាមួយនៅស្រុកខ្មែរដើរឃោសនាទាក់ទាញរើសសមាជិកឲ្យចូលបក្សនយោបាយណាមួយនៅប្រទេសគេ ជាពិសេសជួយឃោសនាឲ្យបក្សខាងរដ្ឋាភិបាល?
កាលពីសប្តាហ៍មុន យើងបានផ្សាយអំពីលក្ខខណ្ឌនៃការស្បថសច្ចាមុននឹងក្លាយខ្លួនជាពលរដ្ឋអាមេរិកាំងថា យើងបានបោះបង់ចោលភក្តីភាព ការស្មោះត្រង់ ស្មោះស្ម័គ្ររបស់យើងពីគ្រាមុនតាមផ្លូវច្បាប់ហើយ ហើយមកទទួលយកសញ្ជាតិផ្សេងដោយស្បថសច្ចាថាប្រកាន់យកនូវភក្តីភាពថ្មីមួយវិញ អនុលោមតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃសហរដ្ឋអាមេរិក។
តើគេអាចនិយាយបានថា មនុស្សម្នាក់ស្បថសច្ចាថាបោះបង់ចោលភក្តីភាពរបស់ខ្លួនក្រោមរបបចាស់នៅស្រុកខ្មែរមកឱបក្រសោបភក្តីភាពក្រោមរបបថ្មីនៅសហរដ្ឋអាមេរិក រួចត្រឡប់ទៅគាំទ្រធ្វើសមាជិកបក្សដែលខ្លួនថាបោះបង់នោះ ជាមនុស្សកុហក បោកប្រាស់ បំពានសម្បថឬទេ?
អំពើស្បថបំពាន ឬបំពានសម្បថក្នុងតុលាការអង់គ្លេស ហៅថា perjury តាមការបកស្រាយពីសាលាច្បាប់សកលវិទ្យាល័យ Cornell (Cornell University) សហរដ្ឋអាមេរិក គឺជាបទល្មើសឧក្រិដ្ឋដែលអាចមានទោសជាប់ពន្ធនាគារ ១០ឆ្នាំ ១៥ឆ្នាំ ២០ឆ្នាំ និង ២៥ឆ្នាំ ព្រមទាំងផាកពិន័យជាប្រាក់ថែមទៀតតាមទម្ងន់ទោស។
ពេលបំពេញបែបបទចូលសញ្ជាតិអាមេរិកាំង ជនជាតិខ្មែរក្តី ជនជាតិដទៃក្តី សុទ្ធតែបញ្ជាក់អះអាងដោយស័ត្យ ដោយសត្យាធិដ្ឋាន គឺពាក្យពិតត្រង់ មុននឹងចុះហត្ថលេខាលើទម្រង់ N-400 ថា៖ «ខ្ញុំសូមបញ្ជាក់ និងអះអាងពាក្យពិតជាឱឡារិក ក្រោមទោសបញ្ញត្តិនៃការបំពានសម្បថក្រោមច្បាប់របស់សហរដ្ឋអាមេរិកថា ពាក្យពេចន៍ ហេតុការណ៍ ចម្លើយ ព័ត៌មានទាំងអស់ដែលបំពេញក្នុងទម្រង់នេះ គឺពេញលេញឥតខ្វះចន្លោះ ពិតឥតក្លែងបន្លំ និងត្រឹមត្រូវឥតវៀចវេរ។»។
ក្នុងផ្នែកទី១២ នៃទម្រង់ N-400 ចម្លើយទៅនឹងសំណួរពីទី១ ដល់ទី៥០ ទាក់ទងនឹងអតីតកាលរបស់បុគ្គលម្នាក់ៗដាក់ពាក្យចូលសញ្ជាតិ គេដឹងថា មនុស្ស ៩០% មិនឆ្លើយត្រង់ឡើយ។
សំណួរទី១០ សួរថា តើលោកអ្នកមានធ្លាប់ធ្វើជាសមាជិក ឬក៏ធ្លាប់ភ្ជាប់ខ្លួនបែបណាមួយ (ដោយផ្ទាល់ក្តី ដោយប្រយោលក្តី) ជាមួយនឹង៖
- ក/ បក្សកុម្មុយនីស្តឬទេ?
- ខ/ បក្សផ្ដាច់ការបែបណាមួយឬទ?
- គ/ អង្គការភេរវកម្មណាមួយឬទេ?
អ្នកស្គាល់ប្រទេសកម្ពុជា អាចនិយាយបានថា របបគ្រប់គ្រងនៅស្រុកខ្មែរមានរបបកុម្មុយនីស្តពីរដង របបផ្ដាច់ការសល់ពីកុម្មុយនីស្តម្តង។
សំណួរពីទី១៤ ដល់ទី២១ ទាក់ទងនឹងការងារ មុខនាទីរបស់មនុស្សម្នាក់ៗ គឺសុទ្ធតែជាសំណួរដែលសឹងតែគ្មាននរណាហ៊ានឆ្លើយការពិតនោះទេ ទោះជាខ្លួនបានប្រព្រឹត្ត ឬមានរឿងហេតុពិតកើតលើខ្លួនឯងក៏ដោយ។
ក្នុងផ្នែកទី១២ នៃទម្រង់ N-400 ដដែល សំណួរទី៩ អា សួរថា តើលោកអ្នកមានធ្លាប់ជាសមាជិកនៃចូលរួមក្នុង ឬដោយវិធីណាមួយភ្ជាប់ខ្លួនជាមួយអង្គការ សមាគម រូបិយប័ណ្ណ មូលនិធិ បក្ស ក្លឹប សង្គម ឬក្រុមដូចគ្នានៅក្នុងសហរដ្ឋអាមេរិក ឬនៅទីដទៃក្នុងពិភពលោកឬទេមកទល់ពេលនេះ?
ចំពោះជនភៀសខ្លួន ឬអ្នកដែលស្វែងរកសិទ្ធិជ្រកកោននយោបាយវិញ asylum គេបំពេញបែបបទទម្រង់ I-589។ មុននឹងបេក្ខជនដាក់ពាក្យសុំសិទ្ធិជ្រកកោននយោបាយចុះហត្ថលេខា គេឲ្យអានសេចក្តីចែងអំពីពាក្យពិត និងពាក្យមិនពិតដែលអាចមានទោសពៃរ៍តាមច្បាប់។
អ្នកក្លែងបន្លំព័ត៌មានលើទម្រង់ I-589 រដ្ឋអាចពិន័យតាមក្រមរដ្ឋប្បវេណីលេខ៨ មាត្រា១៣២៤c ឬអាចពិន័យតាមក្រមព្រហ្មទណ្ឌលេខ១៨ មាត្រា១៥៤៦ (a)។ ភាគ ខ (B) នៃទម្រង់ I-589 កថាខណ្ឌ១ សំណួរទី១ សួរថា ហេតុអ្វីលោកអ្នកសុំសិទ្ធិជ្រកកោន?
សំណួរ ក/ តើលោក/អ្នក, គ្រួសារលោក/អ្នក មិត្តជិតស្និទ្ធ ឬសហការី ធ្លាប់បានរងបទពិសោធន៍នូវការឈឺចាប់រាងកាយ ការប្រព្រឹត្តអំពើមិនគប្បី ឬការគំរាមកំហែងបែបណាមួយក្នុងអតីតកាលដោយអ្នកណាម្នាក់ឬទេ? ចម្លើយគឺច្បាស់ជាមាន ព្រោះថាបើគ្មាននោះ មានហេតុអ្វីត្រូវសុំសិទ្ធិជ្រកកោន? បើឆ្លើយថាមាន សំណួរមានតទៅទៀតដោយរៀបរាប់ឲ្យក្បោះក្បាយឆ្លើយនឹងសំណួរដូចតទៅនេះ៖
- តើមានអ្វីកើតឡើង?
- តើការឈឺចាប់ ការប្រព្រឹត្តអំពើមិនគប្បី ឬការគំរាមកំហែងនោះកើតឡើងពេលណា?
- អ្នកណាជាអ្នកបង្កការឈឺចាប់ ការប្រព្រឹត្តអំពើមិនគប្បី ឬការគំរាមកំហែងនោះ?
- ហេតុអ្វីលោកអ្នកគិតថាការឈឺចាប់ ការប្រព្រឹត្តអំពើមិនគប្បី ឬការគំរាមកំហែងទាំងនោះបានកើតមានឡើង?
សំណួរ ខ/ តើលោកអ្នកភ័យខ្លាចការឈឺចាប់រាងកាយ ការប្រព្រឹត្តអំពើមិនគប្បីឬទេ បើសិនជាត្រឡប់ទៅប្រទេសកំណើតរបស់លោកអ្នកវិញនោះ? ចម្លើយគឺច្បាស់ជាភ័យខ្លាច ព្រោះថាបើមិនភ័យខ្លាច តើចាំបាច់អ្វីសុំសិទ្ធិជ្រកកោន? បើឆ្លើយថាភ័យខ្លាច មិនហ៊ានត្រឡប់ទៅស្រុកកំណើតវិញនោះ សំណួរមានតទៅទៀតដោយរៀបរាប់ឲ្យក្បោះក្បាយឆ្លើយនឹងសំណួរដូចតទៅនេះ៖
- តើការឈឺចាប់ ការប្រព្រឹត្តអំពើមិនគប្បីអ្វី លោកអ្នកភ័យខ្លាចនោះ?
- តើអ្នកណាមួយ លោកអ្នកគិតថានឹងបង្កការឈឺចាប់ ការប្រព្រឹត្តអំពើមិនគប្បីនោះ?
- ហេតុអ្វីលោកអ្នកគិតថា លោកអ្នកនឹងត្រូវ ឬអាចត្រូវគេបង្កការឈឺចាប់ ឬការប្រព្រឹត្តអំពើមិនគប្បីនោះ?
ភាគ ខ (B) សំណួរទី៤ សួរថា តើលោកអ្នកខ្លាចក្រែងធ្លាក់ក្នុងការធ្វើទារុណកម្មនៅប្រទេសកំណើតរបស់លោកអ្នក ឬប្រទេសណាផ្សេងមួយឬទេ បើសិនជាត្រូវគេបញ្ជូនទៅវិញ? បើបេក្ខជនឆ្លើយថា ខ្លាច គេឲ្យពន្យល់ថាហេតុអ្វីខ្លាច ហើយអធិប្បាយអំពីប្រភេទនៃការធ្វើទារុណកម្មដែលធ្វើឲ្យខ្លាចនោះ ដោយនរណា ហើយហេតុអ្វីគេធ្វើបែបហ្នឹងដាក់លោកអ្នក?
ការរៀបរាប់កន្លងមកនេះ គឺជាសេចក្តីចែងក្នុងច្បាប់ចូលសញ្ជាតិ Immigration and Naturalization Act (INA) និងច្បាប់សុំសិទ្ធិជ្រកកោន Code of Federal Regulations (CFR)។ អនុលោមតាមបទបញ្ញត្តិនៃច្បាប់អន្តោប្រវេសន៍ និងចូលសញ្ជាតិលេខ212 (a) (3) (D) ដែលនាយកដ្ឋានអន្តោប្រវេសន៍ និងសញ្ជាតិសហរដ្ឋអាមេរិក USCIS អនុវត្តបច្ចុប្បន្ននេះ ច្បាប់ឲ្យនិយមន័យបក្សកុម្មុយនីស្ត ឬបក្សផ្ដាច់ការណាមួយ ៦យ៉ាងដូចតទៅនេះ៖
- បក្សកុម្មុយនីស្តនៃសហរដ្ឋអាមេរិក។
- បក្សសមាគមនយោបាយនៃបក្សកុម្មុយនីស្ត។
- បក្សកុម្មុយនីស្តនៃរដ្ឋណាមួយក្នុងសហរដ្ឋអាមេរិក ឬរដ្ឋនៃប្រទេសណាមួយ ឬអនុតំបន់ខាងនយោបាយ ឬខាងភូមិសាស្ត្រនៃរដ្ឋបរទេសណាមួយ។
- ផ្នែក សាខា តំបន់ ភូមិភាគតូចធំនៃសមាគម ឬបក្ស។
- អ្នកកាន់តំណែងពីមុន អ្នកស្នងតំណែងតាមក្រោយផ្ទាល់នៃសមាគម ឬបក្ស ដោយមិនគិតអំពីឈ្មោះក្រុម ឬអង្គការនោះបានប្រើប្រាស់កន្លងមក ឬអនុម័តប្រើថ្ងៃមុខទេ។
- សកម្មភាពបក្ស ឬអង្គការឈរឈ្មោះបក្សកុម្មុយនីស្តដែលជនណាម្នាក់ដឹងថាជាអង្គការកុម្មុយនីស្ត។
រីឯបក្សក្តាប់អំណាចផ្ដាច់ការផ្ដាច់មុខហៅតាមអង់គ្លេសថា totalitarian dictatorship ឬ totalitarianism ច្បាប់បកស្រាយអំពីលក្ខណៈពីរយ៉ាងដែលប្រព័ន្ធរដ្ឋាភិបាលមិនតំណាងឲ្យពលរដ្ឋទូទៅ គឺ៖
- មានបក្សទោលតែមួយ រៀបចំឡើងលើមូលដ្ឋានផ្ដាច់ការ មានអត្តសញ្ញាណភាពកៀកគ្នារវាងគោលការណ៍នយោបាយបក្ស និងគោលការណ៍នយោបាយរដ្ឋាភិបាលនៅក្នុងប្រទេសមានរដ្ឋាភិបាលប្រភេទនេះ ហើយបក្ស និងរដ្ឋាភិបាលមើលទៅដូចជាអង្គភាពតែមួយ មិនអាចញែកចេញពីគ្នាបាន។
- មានការគាបសង្កត់ទាំងបង្ខំលើគំនិត ឬបក្សប្រឆាំងនឹងបក្សនោះ នេះបើយោងតាមបទបញ្ញត្តិលេខ៨ មាត្រា៣១៣.១។
ជនបរទេសណាដែលមានជាប់ទាក់ទងនឹងប្រការទាំងប៉ុន្មានយ៉ាងនេះ មិនអនុញ្ញាតឲ្យចូលដីសហរដ្ឋអាមេរិកទេ។
យោងតាមការបញ្ជាក់ពីមេធាវី Grant Manclark នៃក្រុមមេធាវី Gary Grotz ជំនាញខាងច្បាប់អន្តោប្រវេសន៍នៅរដ្ឋ Washington សហរដ្ឋអាមេរិក ថារបបគ្រប់គ្រងនៅប្រទេសកម្ពុជាសព្វថ្ងៃមានលក្ខណៈត្រូវនឹងនិយមន័យនៃពាក្យថា ក្តាប់អំណាចផ្ដាច់ការផ្ដាច់មុខ ឬ totalitarianism នោះឯង។ លោកបញ្ជាក់អត្ថន័យពាក្យអង់គ្លេសនេះទៀត យោងតាមវចនានុក្រមភាសាអង់គ្លេស Merriam Webster បោះពុម្ពឆ្នាំ២០១៦ ដែលពន្យល់ន័យពាក្យ totalitarianism នេះថា៖ «ជាការអនុវត្តអំណាចផ្ដាច់ការ ជារបបនយោបាយផ្អែកលើបង្គាប់បញ្ជាឲ្យបុគ្គលមនុស្សលុះក្រោមរដ្ឋអំណាច និងការគ្រប់គ្រងតឹងតែងរាល់ទិដ្ឋភាពនៃជីវិត និងសមត្ថភាពផលិតកម្មក្នុងប្រទេស ជាពិសេសតាមមធ្យោបាយ ឬវិធានការបង្ខិតបង្ខំ ដូចជាការបិទមាត់ភេរវកម្មដែលក្រុងដោយមេដឹកនាំតែម្នាក់ ឬតាមឋានានុក្រម (ក្នុងបក្ស)»។
ជនបរទេសខ្លះឆ្ងល់ សួរថា ហេតុអ្វីខ្មែរ–អាមេរិកាំងចេញពីអតីតរបបកុម្មុយនីស្តទៅគាំទ្របក្សក្តាប់អំណាចផ្ដាច់ការផ្ដាច់មុខជាអតីតបក្សកុម្មុយនីស្តទៅវិញ? តើដឹងថាខុសច្បាប់ទេ?
ភាគបន្ត ពិនិត្យរឿងសញ្ជាតិ និងការទូត៕