នយោបាយការបរទេសរបស់របបលោក ហ៊ុន សែន បច្ចុប្បន្ននេះ ត្រូវបានគេមើឃើញថា ជានយោបាយបម្រើបរទេស និងបង្កើតគ្រោះធំចំពោះជាតិ។ អ្នកវិភាគសង្គមខ្លះមើលឃើញថា ការគ្រប់គ្រងអំណាចរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងលោក ហ៊ុន សែន ដ៏យូរលង់នេះបានធ្វើឱ្យពលរដ្ឋ និងប្រទេសកម្ពុជាទន់ខ្សោយ និងក្លាយជារដ្ឋបម្រើវៀតណាម ឬចិនដាច់មុខ។
បន្ទាប់ពីលើកទ័ពលុកលុយប្រទេសកម្ពុជាដើម្បីផ្តួលរំលំរបបខ្មែរក្រហមក្នុងខែមករា ឆ្នាំ១៩៧៩ មក វៀតណាមបានរៀបចំឲ្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា (CPP) គ្រប់គ្រងអំណាចក្នុងប្រទេសកម្ពុជា និងអនុវត្តនយោបាយលទ្ធិកុម្មុយនីស្តនិយម។
ក្នុងដំណាក់កាលដំបូងៗនៃការដាក់អាណានិគមលើប្រទេសកម្ពុជា វៀតណាមបានផ្លាស់ប្ដូរនាយករដ្ឋមន្ត្រីខ្មែរជាបន្តបន្ទាប់ និងដោយអាថ៌កំបាំង។ អតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រីខ្មែរទី១ នាពេលនោះ គឺលោក ប៉ែន សុវណ្ណ ត្រូវបានវៀតណាមចាប់ខ្លួនក្នុងឆ្នាំ១៩៨១ និងបញ្ជូនទៅដាក់គុកងងឹតក្នុងទីក្រុងហាណូយ រហូតដល់ក្រោយកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីសស្ដីពីកម្ពុជា នាខែតុលា ឆ្នាំ១៩៩១។ បន្ទាប់មក លោក ចាន់ ស៊ី ដែលវៀតណាមបានតែងតាំងជានាយករដ្ឋមន្ត្រីថ្មីនោះ ក៏បានស្លាប់យ៉ាងអាថ៌កំបាំងក្នុងឆ្នាំ១៩៨៤។
បើយោងតាមឯកសារប្រវត្តិសាស្ត្រ និងការលើកឡើងរបស់សាក្សី និងអ្នកវិភាគនានាអំពីបញ្ហានយោបាយខ្មែរ គេអាចសន្និដ្ឋានបានថា ការចាប់ខ្លួនលោក ប៉ែន សុវណ្ណ និងការស្លាប់របស់លោក ចាន់ ស៊ី គឺពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ហាទំនាស់នយោបាយ ឬការមិនបម្រើផលប្រយោជន៍របស់ប្រទេសវៀតណាម។
ក្នុងទសវត្សឆ្នាំ១៩៩០ លោក ប៉ែន សុវណ្ណ ដែលហៅខ្លួនឯងថាជាសាក្សីរស់នោះធ្លាប់មានប្រសាសន៍ថា មូលហេតុដែលក្រុងហាណូយចាប់ខ្លួនលោក ពីព្រោះលោកមិនយល់ព្រមឲ្យវៀតណាមបញ្ជូនជនជាតិគេមកតាំងទីលំនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដោយសេរី និងទាមទារឲ្យវៀតណាមគោរពកិច្ចសន្យារបស់ខ្លួនដែលថាមិនលូកលាន់កិច្ចការផ្ទៃក្នុងរបស់កម្ពុជា។
លោក ប៉ែន សុវណ្ណ ក៏បានអះអាងដែរថា លោក ហ៊ុន សែន អមដោយកងទ័ពវៀតណាម បានសម្រុកចូលចាប់ខ្លួនលោកក្នុងគេហដ្ឋានរបស់លោកទាំងកម្រោលតែម្តង។ លោក ប៉ែន សុវណ្ណ អះអាងថា ពេលនោះគេបានចងស្លាបសេក និងបិទមុខរបស់លោក ហើយបានច្រានលោកទម្លាក់ចុះតាមកាំជណ្តើរ។
ប៉ុន្តែសៀវភៅ Cambodia After The Khmer Rouge ឬ កម្ពុជាក្រោយរបបខ្មែរក្រហម ដែលនិពន្ធដោយលោក Evan Gottesman បានសរសេរថា លោក ហ៊ុន សែន បានអានបទចោទប្រកាន់លោក ប៉ែន សុវណ្ណ ដែលរួមមាន៖
- “គំនិតជាតិនិយមចង្អៀតចង្អល់” និង
- “ការយកពន្ធលើយន្តហោះវៀតណាម”។
ក្នុងខែតុលា ឆ្នាំ២០១៦ សារព័ត៌មាន The Cambodia Daily បានដកស្រង់ប្រសាសន៍លោក ដេវីត ឆេនល័រ ដែលជាអ្នកសរសេរប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរថា លោក ប៉ែន សុវណ្ណ គឺជាជនរួមជាតិ (ខ្មែរ) ដ៏ស្មោះត្រង់ម្នាក់។
បើការអះអាងខាងលើនេះជាការពិត ដូច្នេះទោសកំហុសរបស់លោក ប៉ែន សុវណ្ណ គឺគ្រាន់តែដើម្បីការការពារផលប្រយោជន៍ខ្មែរ និងស្មោះត្រង់ចំពោះជាតិ ហើយមិនព្រមធ្វើតាមអ្វីដែលប្រទេសវៀតណាមចង់បានប៉ុណ្ណោះ។
ត្រង់ចំណុចនេះមានន័យថា នៅពេលដែលវៀតណាម លើកបន្តុបលោក ហ៊ុន សែន ធ្វើជានាយករដ្ឋមន្ត្រីខ្មែរ និងកាងអំណាចរបស់លោក ហ៊ុន សែន ផងនោះ ទំនងលោក ហ៊ុន សែន អាចយល់ព្រមធ្វើអ្វីៗតាមការចង់បានរបស់វៀតណាម។
សេចក្តីរាយការណ៍របស់អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ Human Rights Watch ដែលចេញផ្សាយកាលពីខែមករា ឆ្នាំ២០១៥ ឲ្យដឹងថា ហេតុផលមួយក្នុងចំណោមហេតុផលផ្សេងៗដែលវៀតណាមបានលើកបន្តុបលោក ហ៊ុន សែន នោះគឺដោយសារលោក ហ៊ុន សែន ជាមនុស្សមានឆន្ទៈមោះមុតក្នុងការអនុវត្តរាល់បទបញ្ជារបស់ទីក្រុងហាណូយ។
បើគេសង្កេតមើលព្រឹត្តិការណ៍ខាងលើ គេអាចសន្មតបានថា នយោបាយរបស់លោក ហ៊ុន សែន បង្កើតឡើងដោយវៀតណាម ធ្វើអ្វីៗដើម្បីវៀតណាម ដើម្បីបំផ្លាញប្រយោជន៍ពលរដ្ឋខ្មែរ។
ក្នុងអំឡុងពេលស្ថិតក្រោមឥទ្ធិពលវៀតណាម នយោបាយការបរទេសរបស់លោក ហ៊ុន សែន គឺជានយោបាយបម្រើ ឬមិនប៉ះពាល់ផលប្រយោជន៍វៀតណាមនោះទេ។
ហើយចំណុចនេះ វាអាចជាហានិភ័យមួយសម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជាបច្ចុប្បន្នក្រោមការគ្រប់គ្រងដោយកណ្ដាប់ដៃដែករបស់លោក ហ៊ុន សែន ដើម្បីបំបែកក្រុមអ្នកស្នេហាជាតិ អ្នកស្នេហាយុត្តិធម៌ អ្នកស្នេហាធនធានធម្មជាតិ និងអ្នកស្នេហាប្រជាធិបតេយ្យ។
ប៉ុន្តែ តើឥទ្ធិពលវៀតណាម លើការដឹកនាំរបស់លោក ហ៊ុន សែន អាចត្រូវបានបញ្ចប់តាមរយៈការរើបង្វេចងាកទៅសុំរស់ និងសុំសេចក្តីសុខពីប្រទេសចិនដែរឬទេ?
បើគិតមួយភ្លែត វាហាក់ដូចជាងាយក្នុងការឆ្លើយថា លោក ហ៊ុន សែន ឱបចិនដើម្បីទប់ទល់ជាមួយវៀតណាម។ តែបើពិចារណាឲ្យស៊ីជម្រៅបន្តិច វាហាក់ដូចជាមិនមែនដូច្នោះទេ។ ជាឧទាហរណ៍ ក្រោយពេលលោក ហ៊ុន សែន ឱបចិន និងអនុវត្តនយោបាយការបរទេសដើម្បីបម្រើផលប្រយោជន៍ចិន ប្រទេសវៀតណាម ឯណោះវិញ នៅតែបន្តរំលោភលើប្រទេសកម្ពុជា ហើយរដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន មិនហ៊ានធ្វើអ្វីឡើយក្រៅតែពីនៅស្ងៀម ឬធ្វើតាមការចង់បានរបស់វៀតណាម។
ជាក់ស្តែង ក្នុងពេលថ្មីៗនេះ វៀតណាមបានសាងសង់សំណង់រឹងមាំក្នុងទឹកដីខ្មែរតាមតំបន់ព្រំដែន និងការរំឭកឲ្យលោក ហ៊ុន សែន មើលថែទាំពលរដ្ឋវៀតណាមនៅកម្ពុជាថែមទៀត។
អ្នកសង្កេតការណ៍ជាច្រើននិយាយថា ប្រវត្តិនយោបាយរបស់លោក ហ៊ុន សែន គឺជាការធ្វើនយោបាយបែបផ្ដេកផ្ដួលទាំងស្រុងលើប្រទេសណាមួយជាជាងនយោបាយសហការ។ ជាងនេះទៅទៀត នៅពេលដែលត្រូវការប្រទេសវៀតណាម លោក ហ៊ុន សែន ហ៊ានធ្វើអ្វីៗទៅតាមការចង់បានរបស់វៀតណាមទាំងអស់ ឲ្យតែវៀតណាមការពារអំណាចរបស់លោក ហើយពេលត្រូវការប្រទេសចិន លោក ហ៊ុន សែន ក៏ហ៊ានធ្វើដូច្នោះដែរ។
កាលពីចុងខែឧសភា ឆ្នាំ២០២១ កន្លងទៅ លោក ហ៊ុន សែន បានថ្លែងជាសាធារណៈថា បើគាត់មិនពឹងចិន តើឱ្យគាត់ទៅពឹងអ្នកណា?
តាមរយៈសារនេះ និងតាមរយៈប្រវត្តិនយោបាយរបស់លោក គេអាចបញ្ជាក់បានថា លោក ហ៊ុន សែន ជាមេដឹកនាំប្រទេសដែលគ្មានសមត្ថភាពឈរជើង ឬរស់ដោយខ្លួនឯង តែត្រូវរស់ ឬដកដង្ហើមទាំងស្រុងដោយប្រទេសណាមួយដាច់មុខតែម្តង។ ដូច្នេះ នយោបាយការបរទេសរបស់លោក ហ៊ុន សែន នៅពេលនេះ គឺមិនគ្រាន់តែជាការបម្រើផលប្រយោជន៍ចិនទាំងស្រុងនោះទេ តែជាការបង្កើនបន្ទុកបន្ថែមទៅលើប្រទេសកម្ពុជា ដែលលោកកំពុងតែបម្រើ ឬសងគុណវៀតណាម ទាំងនៅពេលដែលលោកមិនទាន់បានទូទាត់បញ្ចប់នៅឡើយផងនោះ។
ជាក់ស្តែងនៅពេលបម្រើប្រទេសវៀតណាមដាច់មុខ លោក ហ៊ុន សែន អនុញ្ញាតឱ្យជនជាតិវៀតណាម ហូរចូលប្រទេសកម្ពុជាដោយសេរី។ ដូចគ្នានេះដែរ ពេលលោកបម្រើចិនដាច់មុខ លោក ហ៊ុន សែន ក៏បានអនុញ្ញាតឲ្យជនជាតិចិនហូរចូលប្រទេសកម្ពុជាដោយសេរីដែរ។
ដូច្នេះ បើលោក ហ៊ុន សែន នៅតែបន្តនយោបាយការបរទេសបែបនេះ វាជាហានិភ័យធំសម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា ហើយពលរដ្ឋខ្មែរដែលជាម្ចាស់ស្រុកអាចក្លាយជាជនជាតិភាគតិចលើដីកំណើតរបស់ខ្លួនជាមិនខាន។
ក្រៅតែហានិភ័យដូចខាងលើ នយោបាយបម្រើចិនដាច់មុខរបស់លោក ហ៊ុន សែន អាចនាំហានិភ័យមួយទៀតសម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជាដែរ នោះគឺកម្ពុជាក្លាយជាសត្រូវនៃបណ្តាប្រទេសនានា ជាពិសេសបណ្តាប្រទេសនៃប្លុកលោកសេរី ដែលកំពុងប្រកួតប្រជែង និងទប់ឥទ្ធិពលរបស់ចិន។
ដូច្នេះ នយោបាយចិននិយមរបស់លោក ហ៊ុន សែន បច្ចុប្បន្ននេះ គឺជានយោបាយបង្កើតគ្រោះបីជាន់សម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា ដែលរួមមាន៖
- ការបន្ថែមបន្ទុកលើការបន្តបម្រើផលប្រយោជន៍ប្រទេសវៀតណាម
- ការបម្រើ និងបំពេញបំណងប្រទេសចិន
- ការធ្វើជាសត្រូវជាមួយមហាអំណាចធំៗដទៃទៀត ដូចជាសហរដ្ឋអាមេរិក សហគមន៍អឺរ៉ុប និងបណ្តាប្រទេសមួយចំនួនទៀតដែលជាសម្ព័ន្ធមិត្តរបស់អាមេរិកដែលកំពុងទប់ទល់នឹងឥទ្ធិពលចិនកុម្មុយនីស្តក្នុងពិភពលោក។
ប៉ុន្តែ បើអ្វីដែលលោក ហ៊ុន សែន កំពុងតែដើរនេះជាគ្រោះថ្នាក់សម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា តើអ្វីទៅអាចជាផ្លូវនៃដំណោះស្រាយល្អសម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា?
នាយកប្រតិបត្តិនៃមជ្ឈមណ្ឌលកម្ពុជាដើម្បីប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យ (CCIM) គឺលោកប៉ា ងួនទៀង ធ្លាប់បានថ្លែងក្នុងកម្មវិធី Idea Talk របស់សារព័ត៌មាន The Cambodia Daily កន្លងទៅថា ភាពជោគជ័យនៃនយោបាយការបរទេសរបស់ជាតិមួយ គឺទាល់តែប្រទេសនោះជាប្រទេសខ្លាំង ហើយដើម្បីឲ្យប្រទេសមួយខ្លាំង លុះត្រាតែមានប្រជាពលរដ្ឋខ្លាំង និងមានការឯកភាពផ្ទៃក្នុងជាតិ។ លោកថា ការដឹកនាំបែបផ្ដាច់ការ និងការបង្ក្រាបលើពលរដ្ឋគ្រប់បែបយ៉ាងដូចរដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន បច្ចុប្បន្ន គឺធ្វើឲ្យពលរដ្ឋខ្មែរក្លាយជាពលរដ្ឋទន់ខ្សោយ។ ដូច្នេះគេត្រូវការមេដឹកនាំដែលហ៊ានប្រកួតប្រជែងយកអំណាចតាមរយៈការបោះឆ្នោតដោយសេរី យុត្តិធម៌ និងមានឆន្ទៈក្នុងការបង្រួបបង្រួមជាតិ។
ស្រដៀងគ្នានេះ លោក គឹម សុខ អ្នកវិភាគនយោបាយ សង្គម និងជាអនុប្រធានក្រុមប្រឹក្សាភិបាលនៃចលនានិស្សិតដើម្បីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ក៏បានថ្លែងក្នុងកម្មវិធីនោះដែរថា លោក ហ៊ុន សែន ត្រូវងាកមកអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីសក្នុងឆ្នាំ១៩៩១ ឡើងវិញ ដើម្បីជំរុញសហគមន៍អន្តរជាតិអនុវត្តកិច្ចសន្យារបស់ខ្លួនក្នុងការគោរពឯករាជភាព អធិបតេយ្យភាព និងបូរណភាពទឹកដីរបស់កម្ពុជា។
បើតាមទស្សនៈអ្នកវិភាគទាំងពីររូបខាងលើ គេអាចគិតថា ការអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស និងការអនុវត្តគោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យផ្ទៃក្នុងជាតិ អាចជាមធ្យោបាយធ្វើឲ្យកម្ពុជាក្លាយជាប្រទេសខ្លាំង និងមានភាពឯករាជ្យនៅក្នុងនយោបាយការបរទេសរបស់ខ្លួន។
ក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចកន្លះថ្ងៃរបស់អ្នកស្រី Wendy Sherman អនុរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអាមេរិក ក្នុងប្រទេសកម្ពុជា កាលពីថ្ងៃទី១ ខែមិថុនា កន្លងទៅ បានជំរុញឲ្យកម្ពុជាប្រកាន់នយោបាយការបរទេសឯករាជ្យ។ អ្នកស្រីអះអាងថា ការធ្វើនយោបាយការបរទេសដោយឯករាជ្យរបស់កម្ពុជា ក្នុងនាមជារដ្ឋឯករាជ្យ គឺជាកត្តាសំខាន់ និងមានប្រយោជន៍ធំសម្រាប់ជាតិ។
អ្នកស្រីបញ្ជាក់ថា ការប្រកាន់ជំហរឯករាជ្យ មិនមែនដោយសារតែការទាមទាររបស់អាមេរិកនោះទេ ប៉ុន្តែជាការកំណត់ដោយរដ្ឋធម្មនុញ្ញរបស់កម្ពុជា ដែលចែងថា កម្ពុជាប្រកាន់យកគោលនយោបាយអព្យាក្រឹត។
ការប្រកាន់ជំហរឯករាជ្យក្នុងការអនុវត្តនយោបាយការបរទេស អាចផ្តល់លទ្ធភាពឲ្យកម្ពុជាបង្កើតបាននូវកិច្ចសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិជាពហុភាគីដោយស្មើមុខ ស្មើមាត់ និងប្រកបដោយសេចក្តីថ្លៃថ្នូរក្នុងនាមជាប្រទេសឯករាជ្យ។
អ្នកឃ្លាំមើលខ្លះនិយាយថា កិច្ចសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិជាពហុភាគី ក៏ជាយុទ្ធសាស្ត្រមួយដែលកម្ពុជាអាចជៀសផុតពីការពឹងពាក់ ឬបម្រើបរទេសណាមួយដាច់មុខដូចរដ្ឋាភិបាលរបស់លោក ហ៊ុន សែន បច្ចុប្បន្ននេះ។
ប៉ុន្តែសំណួរសួរថា តើរដ្ឋាភិបាលរបស់លោក ហ៊ុន សែន អាចឬមានឆន្ទៈប្រកាន់ជំហរឯករាជ្យក្នុងការអនុវត្តនយោបាយការបរទេសដែរឬទេ? ដើម្បីឆ្លើយនឹងសំណួរនេះ គេត្រូវសិក្សាអំពីជំហរ និងចរិតនយោបាយរបស់លោក ហ៊ុន សែន។
បើតាមប្រវត្តិនយោបាយរបស់លោកដែលបានលើកឡើងខាងលើ លោក ហ៊ុន សែន គឺជាមេដឹកនាំនយោបាយដ៏ទន់ខ្សោយម្នាក់ដែលបានអំណាចតាមរយៈមធ្យោបាយទុច្ចរិតបីយ៉ាងប៉ុណ្ណោះ៖
- ទី១ លោកធ្វើជាអ្នកបម្រើដាច់មុខរបស់ប្រទេសវៀតណាម ឬចិន។
- ទី២ បន្លំលទ្ធផលបោះឆ្នោតដោយមិនដែលហ៊ានប្រកួតតាមរយៈការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងយុត្តិធម៌។
- ទី៣ ប្រើអំពើហិង្សាឃោរឃៅលើជាតិសាសន៍ឯង ដើម្បីតែអំណាចផ្ទាល់ខ្លួន។ ហេតុនេះ ល្គឹកណាលោក ហ៊ុន សែន ឬគណបក្សរបស់លោកនៅតែកាន់អំណាចទៀត នោះប្រទេសកម្ពុជា ក៏គ្មានអ្វីប្រែប្រួលនោះដែរ។
ដូច្នេះ ដើម្បីឱ្យកម្ពុជាជាប្រទេសខ្លាំង និងអាចអនុវត្តនយោបាយការបរទេសដោយឯករាជ្យ គេត្រូវការមេដឹកនាំខ្មែរដ៏ខ្លាំងម្នាក់ដែលហ៊ានប្រកួតប្រជែងតាមរយៈការបោះឆ្នោតដោយសេរី និងយុត្តិធម៌ និងមានឆន្ទៈបង្រួបបង្រួមជាតិពិតប្រាកដ៕